تنظیم ارتفاع زین و سایز دوچرخه کوهستان

اين مقاله برای تنظیم و متناسب سازی  يك دوچرخه کوهستان است، نه برای انتخاب یک دوچرخه در اندازه مناسب ! اين دو تعريف غالباً با يكديگر آميخته مي‌شوند درحالی‌که كاملاً متفاوت هستند. به عبارت ساده‌تر، تنظيم تناسب وسایز يك دوچرخه کوهستان زماني به بهترين شكل ممكن صورت می‌گیرد كه شما كار خود را روي دوچرخه‌اي با اندازه صحيح، يا حداقل دوچرخه‌اي كه حدوداً به اندازه صحيح شما نزديك باشد، آغاز كنيد. اگر بدنبال یک دوچرخه در سایز مناسب خود هستید آموزش   “نحوه محاسبه سایز دوچرخه” را مطالعه کنید و اگر دوچرخه ای مناسب در سایز خود در اختیار دارید برای تنظیم و متناسب کردن سایز آن این آموزش را مطالعه کنید.

1- بهترین روش برای تنظیم سایز و متناسب سازی دوچرخه کدام است؟

شاید این جواب برای شما ناامید کننده باشد اما دیدن یک متخصص حرفه ای متناسب سازی دوچرخه  که از اندازه گیری مفصل به مفصل استفاده می کند تا دوچرخه را برای شما متناسب سازی کند بهترین راه حل است. اما احتمالا این پاسخی نیست که شما  می خواستید بشنوید. برای همین در این آموزش دو روش را معرفی می کنیم. اولین روش راحت ترین و بهترین روش تنظیم سایز دوچرخه و یا همان متناسب سازی دوچرخه است و روش دوم روشی دقیق تر است.

تنظيم سايز يك دوچرخه  کوهستان آنقدرها هم كه تصور مي‌كنيد پيچيده نيست.  تنظیم سایز دوچرخه کوهستان در سبکهای رایج نظیر کوهستان اسپورت، کراس کانتری و یا حتی در دوچرخه شهری و دوچرخه های فیتنس در پایین تنه و به عبارتی تنظیمات روی میل زین  تفاوت با دوچرخه جاده ندارد و همگی یکسان هستند.  و تنظیمات در بالاتنه با دوچرخه جاده متفاوت است.

آیا تنظیم دوچرخه کوهستان انقدر ها مهم است که برایش وقت بگذارید؟  پاسخ  مثبت است. برای انتقال نیرو به رکاب ها، تنظیم صحیح دوچرخه بسیار مهم است جدایی از آن اگر دوچرخه مخصوصا مهمترین بخش آن یعنی ارتفاع لوله زین بدرستی تنظیم نشود به راحتی می تواند به باعث سایش زانو ها شود و این آسیب ها در بعضی از شرایط ممکن است تا ماه ها و یا چند سال زمان نیاز داشته باشد تا به خوبی برطرف شود.

جدید ترین آموزش ها در اینستاگرام مجله دوچرخه و طبیعت

2- روش اول، ارتفاع لوله زين

تنظيم ارتفاع زين، معمولاً نقطه شروع فرآيندهاي متناسب‌سازي دوچرخه کوهستان و یا هر دوچرخه دیگری است.

تحقیقات آزمایشگاهی در gebioMized نشان داده است که کاهش خطا در تنظیم لوله زین و یا همان ارتفاع صندلی در 5mm  می تواند حداکثر فشار بر زانو ها را را 15-20٪ کاهش دهد.

1- تنظيم ارتفاع لوله زين، معمولاً نقطه شروع فرآيندهاي متناسب‌سازي دوچرخه است. برای فرایند تنظیم ارتفاع لوله زین دوچرخه ابتدا از شخصی بخواهید که دوچرخه را در حالت ایستاده برای شما نگاه دارد بصورتی که در زمان نشستن بر روی دوچرخه و در حالی که در حرکت نباشید آن شخص بتواند دوچرخه را محکم بگیرد تا تعادل شما برهم نخورد و یا از یک تیرنر استفاده کنید که دوچرخه را بتواند بصورت ایستاده نگاه دارد.

2- در حالی که بصورت طبیعی روی زین دوچرخه نشسته اید و لگن خاصره‌تان روي زين تراز باشد، يكي از پاهایتان را که روی رکاب قرار دارد را در بالاترین وضعیت و دیگری را در پایین ترین وضعیت (مطابق تصاویر بالا) قرار دهید. پاشنه پاي که در وضعیت پایین قرار دارد و آويزان است بايد وقتي پدال در پايين‌ترين وضعيت خود قرار دارد (ساعت6، شکل1) صرفاً آن را لمس كند. توجه داشته باشید زمانی که پاشنه پا روی رکاب قرار گرفت نباید مطابق شکل 2 زانو دچار خمیدگی  شود و صرفا پاشنه پا باید رکاب را لمس کند و البته نباید که پا با کشیدگی زیاد به رکاب برسد که باعث شود لگن شما کج شود.

3- در این مرحله پاشنه پاي خود را كمي عقب مي‌بريد تا پنجه را روي مركز پدال قرار دهيد(تصویر بالا)، بايد كمي خميدگي در زانوي خود داشته باشيد. این تنظیم صحیح ارتفاع لوله زین است.

توجه نکته بسیار مهم : اگر میله زین دوچرخه را بیش از حد بالا برید در هنگام رکاب زدن لگن شما دچار حرکت نامتعارف خواهد شد و باعث آسیب رساندن به کمر و زانو خواهد شد. اطمینان حاصل کنید که هرگز لگن خود را در هنگام راکاب زدن تکان نخواهید داد، برای اینکه بدانید لگن شما به هیچ عنوان در حالت رکاب زدن تکان نمی خورد از یک دوست و یا یک شخص باتجربه بخواهید که زمانی که رکاب می زنید از پشت لگن شما را نگاه نکند و نتجیه را به شما بگوید.

3- روش دوم و دقیق تر ارتفاع لوله زین

روش دقیق تر برای تنظیم ارتفاع زین استفاده از زاویه سنج است. برای اینکه این روش را بدرستی انجام دهید ابتدا می بایست روی مفصل قوزک پا، زانو و ران را مطابق شکل پایین با یک برچست مشخص کنید.

دوچرخه سوار باید به حالت طبیعی  و استاندارد روی دوچرخه بنشیند. و فرایند متناسب سایزی را شخص دیگری انجام دهد.

زاویه سنج را روی مفصل زانو قرار دهید تا مرکز زاویه سنج با نقطه برچسب زده روی زانو هماهنگ باشد و محور دسته های دستگاه زاویه سنج را با نقاط رنگی در مچ پا و مفصل ران  قرار دهید.
باید زاویه باز ران و ساق پا بین 25 و 30 درجه برای تنظیم مطلوب و راحتی در نظر گرفته باشد. اگر زاویه بیشتر بود ارتفاع لوله زین را بالا ببرید و اگر زاویه کمتر بود ارتفاع لوله زین را پایین بیاورید تا زاویه بین 25 تا 30 درجه قرار گیرد.

توجه نکته بسیار مهم : اگر میله زین دوچرخه را بیش از حد بالا برید در هنگام رکاب زدن لگن شما دچار حرکت نامتعارف خواهد شد و باعث آسیب رساندن به کمر و زانو خواهد شد. اطمینان حاصل کنید که هرگز لگن خود را در هنگام راکاب زدن تکان نخواهید داد، برای اینکه بدانید لگن شما به هیچ عنوان در حالت رکاب زدن تکان نمی خورد از یک دوست و یا یک شخص باتجربه بخواهید که زمانی که رکاب می زنید از پشت لگن شما را نگاه نکند و نتجیه را به شما بگوید.

4- وضعيت طولي زين

هدف از تنظيم طولي زين اين است كه به يك تعادل ايدئال جلو به پشت روي دوچرخه و همچنين توزيع ايدئال وزن برسيم. تنظیم وضعیت طولی زین با جلو آوردن يك پا (مطابق تصویر بالا) در وضعيتي كه بازوهاي پدال‌هاي شما هم‌تراز با سطح زمين قرار گرفته‌اند و سپس اطمينان از اينكه كاسه زانوي جلويي شما درست روي مركز پدال قرار گرفته است (شكل 4)، انجام مي‌شود. اين روش مي‌تواند براي بعضي از دوچرخه‌سواران تاحدودی خوب باشد.

5- تنظیم اهرم دسته ترمز و دسته دنده

تنظیم  صحیح اهرم های ترمز در  زمان واکنش های سریع به شما کمک می کند تا در زمان ترمز گرفتن به بهترین شکل کنترل را دست بگیرید و از ترمز ها به بهترین شکل استفاده نمایید. جدا از آن عدم تنظیم صحیح زاویه اهرم دسته ترمز مچ دست را دچار خستگی زودرس می کند

برای تنظیم زاویه اهرم دسته ترمز باید مطابق شکل بالا اهرم ها حدود 45 درجه و هم زاویه مچ دست رو به پایین قرار گیرند. به این شکل در زمان ترمز گرفتن نیازی به خم شدن مچ دست نباشد و دست راحت ترین حالت خود را داشته باشد.

اگر اهرم ترمز در محدوده بالاتر تنظیم شود در زمان ترمز گرفتن مچ دست خم خواهد شد و آرنج دست به سمت پایین خواهد آمد که این موضوع باعث از دست دادن کنترل می شود.

6- فاصله دسته ترمز و دنده تا گریپ یا همان دستگیره فرمان

به شکل یک و دو توجه کنید. فاصله دسته ترمز و دنده نباید از گریپ فرمان زیاد باشد که برای ترمز گرفتن دست بیش از حد به داخل کشیده شود. و به همین صورت نباید به گریپ فرمان چسبیده باشند که اهرم تعویض دنده مدام با انگشتان دست در زمانی که انگشت شست جمع است برخورد داشته باشد. در واقع فاصله ای بین شکل 1 و 2 و البته مثل شک 3 در پایین(ما هم این تنظیم را پیشنهاد می کنیم). این تنظیم را برسی کنید و امتحان کنید تا بهترین تنظیم شخصی خود را بدست آورید.

7- کمک گرفتن از متخصص بایک فیتینگ

کامل ترین نوع تنظیم سایز توسط متخصصان متناسب سازی یا bike fitting  با تنظیم زاویه ها بصورت تخصصی انجام می شود. در تصویر بالا نمونه ای از زاویه های صحیح برای تنظیم متناسب سازی که توسط متخصصان انجام شده است آورده شده تا با زاویه های صحیح بیشتر آشنا شوید.

برای شناخت یایک فیتینگ مقاله “بایک فیتینگ چیست؟” را مطالعه نمایید.