به منظور تنظیم دقیق دنده جلو یا همان طبق عوض کن دوچرخه که در زبان انگلیسی “Derailleur” عقب نامیده می شود، ابتدا باید بدانیم که چگونه دنده جلو کار می کند. این مقاله به شما کمک می کند تا درک اولیه ای از نحوه عملکرد دنده جلو دوچرخه پیدا کنید و بعد از آن آموزش تنظیم دنده جلو دوچرخه بصورت جامع ارائه خواهد شد.
جهت تنظیم دنده عقب دوچرخه “آموزش جامع تنظیم دنده عقب دوچرخه (تنظیم شانژمان)” را مطالعه نمایید.
مدل های مختلفی از دنده جلو دوچرخه وجود دارد اما همه آنها یک طراحی و عملکرد اساسی دارند و تنظیم آن از یک الگو اصلی پیرووی می کنند.
سه بخش اصلی تشکیل دهنده دنده جلو یا همان طبق عوض کن دوچرخه
دنده جلو دوچرخه “Derailleur” که در ایران به اسم طبق عوض کن شناخته میشود از سه بخش اصلی همانند شکل بالا تشکیل شده است.
1- بازو و بست نگهدارنده بدنه طبق عوض کن
بازوی نگهدارنده که بدنه اصلی دنده جلو دوچرخه یا همان طبق عوض کن را به بدنه دوچرخه متصل می کند می تواند به چند شکل باشد. 1- بصورت تسمه ای که دور بدنه دوچرخه قفل می شود. 2- بصورت بست مستقیم، که روی بدنه دوچرخه که از قبل بخشی برای اتصال طبق عوض کن در نظر گرفته شده است. 3- گهگاه بستی به روی میل توپ تنه که بسیار کم استفاده میشود. بیشترین استفاده در طراحی ها حالت اول و دوم است و بصورت کلی عملکرد یکسانی دارند و برای تظیم دنده جلو دوچرخه و یا همان طبق عوض کن تفاوتی ندارد و بصورت کلی این بخش وظیفه ثابت نگاه داشتن بدنه اصلی طبق عوض کن را دارد.
2- بدنه اصلی
بدنه اصلی از دو باند و دو محور تشکیل شده که به کمک یک فنر در داخل بدنه و کشیدگی کابل یا سیم دنده وظیفه تغییر دنده را دارد. بخش اصلی تنظیم دنده و پیچ های تنظیم در این بخش وجود دارد.
3-بازوی پایین
بازوی پایین طبق عوض کن همانند یک قفس در اطراف زنجیر تشکیل شده است این قفس به سیستم بدنه اصلی متصل شده است و شبیه به قرقره شانژمان عقب دوچرخه و به کمک کشیدن سیم دنده و فنر در داخل بدنه اصلی باعث وارد کردن فشار از سمت راست و چپ زنجیر میشود که این مکانیسم حرکت زنجیر را تغییر میدهد و آن راروی طبق بزرگ یا کوچک منتقل میکند که در نتیجه تغییر دنده را انجام می دهد.
رمپ های سینی طبق
تغییر دنده فقط در زمانی رخ میدهد که سوار دوچرخه یاشید و رکاب در حالت چرخش باشد. به دلیل فاصله اندازه زیادی که بین دو طبق وجود دارد تغییر دنده جلو و یا همان تغییر سینی طبق سخت تر از تغییر دنده عقب است. به همین دلیل روی طبق های مدرن و جدید رمپ هایی طراحی شده انده که در زمان تغییر دنده جلو کمک می کنند زنجیر راحت تر به دنده بالاتر و حتی پایین تر حرکت کند.
آشنایی با پیچ تنظیم “H-limit screw” و “L-LIMIT SCREW”
همانند شانژمان عقب دوچرخه روی دنده جلو دوچرخه یا همان طبق عوض دوپیچ تنظیم “H” و “L” در کنار هم (مطابق شکل) بالا وجود دارد. این دو پیچ ممکن است در روی بدنه اصلی یا در بالا و یا در جای دیگر از بدنه اصلی قرار گرفته باشند. این دو پیچ کمک می کنند تا دنده جلو دوچرخه برای حرکت بیش از حد درحالت بسته و حالت باز تنظیم شوند. بخش عمده تنظیم دنده جلو دوچرخه به تنظیم صحیح این دوپیچ بستگی دارد.
پیچ های تنظیم “H” و “L” برای جلوگیری از چرخیدن بیش از حد به داخل و یا به سمت خارج به حالت تعلیق تنظیم می شوند.
پیچ اول “H-LIMIT SCREW” :
در تنظیم دنده جلو یا همان طبق عوض کن پیچ “H-LIMIT SCREW” ابتدا تظیم می شود. این پیچ برای تنظیم و جلوگیری از چرخیدن بیش از حد طبق عوض کن به داخل و فیکس کردن دنده روی سینی طبق کوچک است.
پیچ “H” محدودیت حرکت داخلی دنده را تعیین می کند. محکم کردن پیچ L باعث محدود کردن حرکت در سمت داخل می شود.
پیچ دوم “L-limit screw” :
“L-limit screw” برای تنظیم و جلوگیری از چرخیدن بیش از حد طبق عوض کن به خارج و فیکس آن بر روی سینی طبق بزرگ است.
پیچ “L” محدودیت حرکت خارجی دنده را تعیین می کند. محکم کردن پیچ L باعث محدود کردن حرکت در سمت راست می شود.
1- تنظیم موقعیت چرخشی
قبل شروع تنظیمات موقعیت دنده جلو یا همان طبق عوض کن را برسی کنید. برخی از مدل های طبق عوض کن، تنظیم ارتفاع یا چرخش محدود تری دارند. این مدل ها بر روی یک صفحه قرار می گیرند و تنظیم چرخش از پیش تعیین شده است و یا نیاز به تنظیم کمتری دارد. منتهی در بعضی از طبق عوض کن ها این تنظیم میبایست بصورت دستی کامل انجام شود مخصوصا آن سری از طبق عوض کن ها که پایه آنها بصورت بست، دور میله تنه بسته میشود. بنابراین برای اطمینان در ابتدا تنظیم چرخش و ارتفاع را برسی کنید.
قاب داخلی طبق عوض کن جلو باید تقریبا موازی با زنجیر باشد. اگر قاب موازی با زنجیر نباشد عملکرد تعویض دنده را به شدت تغییر می دهد. با شل کردن پیچ بست طبق عوض کن سعی کنید تا جای امکان مطابق شکل بالا قاب داخل طبق عوض کن و زنجیر را موازی کنید. با این حال در بعضی از مدلها اجازه سیستم های مستقلی طراحی شده اند که اجازه تنظیم چرخش را نمی دهند و با بستن طبق عوض کن روی دوچرخه خود تنظیم میشوند.
2- تنظیم ارتفاع
طبق عوض کن را در بزرگترین دنده یا همان بزرگترین سینی قرار دهید. در این حالت فاصله بین دندانه های سینی طبق با سطح پایین طبق عوض کن می بایست 1 تا 3 میلیمتر باشد.
3- آماده کردن دنده جلو و عقب برای تنظیم دنده جلو یا همان طبق عوض کن
در ابتدا مطابق تصویر بالا به وسیله شیفتر یا همان دسته دنده که روی فرمان قرار دارد دنده جلو را در کوچکترین سینی طبق و دنده عقب را در بزگترین خودرو قرار دهید.
4- تنظیم پیچ H-LIMIT SCREW
به حالت دنده حتما توجه کنید در این مرحله با تنظیم پیچ H-LIMIT SCREW باید تلاش کنید تا فاصله داخل سمت چپ قاب طبق عوض کن با زنجیر یک میلیمتر باشد. با چرخواندن پیچ H این فاصله را تنظیم کنید. اگر فاصله بیشتر باشد طبق عوض کن در زمان دنده دادن نمی تواند زنجیر را به سینی بزرگتر منتقل کند و اگراین فاصلی کمتر باشد زنجیر با قاب طبق عوض کند دچار استحکاک خواهد شد. سعی کنید این فاصله را بدرستی تنظیم کنید.
بهترین راه برای تنظیم این پیچ باز کردن سیم دنده است چرا که اگر سیم دنده کمی سفت باشد اجازه نمی دهد این پیچ بدرستی تنظیم شود. بنابر این سیم دنده را باز نمایید تا پیچ H را بتوانید به راحتی تنظیم کنید. بعد از اینکه پیچ H را تنظیم کردید مطابق متن پایین سیم دنده را ببندید.
5- تنظیم کشش سیم دنده
زمانی که فاصله قاب طبق عوض کن با زنجیر را بوسیله پیچ H تنظیم کردید می بایست کشش سیم دنده را تنظیم نمایید. سیم دنده را مطابق تصویر بالا تاجایی بکشید و سفت کنید که تنظیم فاصله بین قاب و زنجیر کم نشود.این نکته بسیار مهم است سیم دنده باید سفت شود ولی به هیچ عنوان نباید به مقداری کشیده شود که فاصله قاب با زنجیر کم شود و از بین برود. ابتدا سیم را بوسیله پیچی که به طبق عوض کن متصل شده است جم کنید و سپس برای تنظیم میلیمتری از پیچ تنظیم روی شیفتر را همان دسته دنده کمک بگیرید.
6- تنظیم پیچ L-limit screw
بعد از آنکه مراحل جمع کردن سیم اضافه را انجام دادید باید به وسیله شیفتر یا همان دسته دنده طبق عوض کن را مطابق تصویر بالا در بزرگترین سینی و دنده عقب را روی کوچکترین خودرو قرار دهید. حالا باید سعی کنید بوسیله پیچ تنظیم L فاصله داخل سمت راست قاب طبق عوض کن با زنجیر یک میلیمتر باشد. در این مرحله اگر فاصله بیشتر باشد در زمان تغییر دنده به سینی بزرگتر احتمال افتادن زنجیر از طبق بالا میرود و اگر این فاصل کمتر باشد زنجیر در زمان تغییر دنده به سینی بزرگتر منتقل نمیشود.
7- تنظیم مجدد کشش سیم دنده برای قرار گرفتن صحیح زنجیر روی سینی وسط طبق قامه
حال اگر طبق قامه سه سینی دارد و یا دوچرخه سه دنده در جلو دارد باید این تنظیم و بازنگری را انجام دهید. مطابق تصویر بالا طبق عوض کن و یا همان دنده جلو دوچرخه را در سینی وسط را همان دنده وسط و دنده عقب دوچرخه را در بزرگترین خودرو قرار دهید. به تصویر بالا توجه کنید! فاصله داخل سمت چپ قاب طبق عوض کن با زنجیر یک میلیمتر باید باشد. اگر در مرحله کشش سیم دنده بدرستی انجام شده باشد در این مرحله هم این فاصله درست خواهد بود. اگر در این مرحله این فاصله کمی بیشتر است می توانید با چرخواندن پیچ کشش سیم دنده که روی شیفتر یا همان دسته دنده است این فاصله را تنظیم نمایید.
