ترکمن‌صحرا، دشت مه‌زده

محسن محمدی:  مربی فدراسیون جهانی UCI/ مربی و مدرس فدراسیون دوچرخه سواری ایران

ترکمن‌های عزیز، صاحب یکی از غنی‌ترین و قدیمی‌ترین فرهنگ‌های بومی ایران هستند. آنها همیشه به مهمان‌نوازی شهرت داشته و خاطرات شیرینی را در کوچه، پس‌کوچه‌های ذهن هر رهگذر و گردشگر رقم زده‌اند. جای‌جای دشت ترکمن از ساحل شرقی دریای خزر تا غرب خراسان شمالی و یا به عبارتی نیمه شمالی استان گلستان، تاریخی غنی از فرهنگ بومی و مهمان‌نوازی را زمزمه می‌کند.
بهترین زمان پیشنهادی برای سفر به این منطقه، اوایل بهار است. نقطه به نقطه این دشت زرد و سبز، به‌خاطر زمین‌های زیر کشت گندم و کلزا، رقصی سماع‌گونه را همراه با موسیقی باد به تصویر می‌کشد.

روز اول

پیشنهاد ما سفری چهار روزه برای بازدید از گورستان خالد نبی و دشت‌های مجاور، دیوار تاریخی گرگان، مدرسه دینی کریم‌ایشان، گنبد قابوس (بلند‌ترین برج آجری جهان و یکی از آثار مهم میراث جهانی یونسکو)، تالاب‌های بین‌المللی آلاگل و آلماگل، گِل‌فشان سقرتپّه و بازار سنتی ترکمن است.
این برنامه با اجرای به‌موقع و زمان‌بندی مناسب برای گروه‌های پنج تا ده نفره پیشنهاد می‌شود. اگر تعداد هم‌رکابان شما بیشتر شود، یا باید مکان‌های بازدید را کم کنید و یا تعداد روزها را بیشتر کنید.
ما این سفر را از تهران آغاز کردیم ولی به‌نظر می‌رسد که علاقه‌مندان بسیاری از دیگر نقاط ایران زیبا ((با توجّه به افزایش چشمگیر علاقه‌مندان به دوچرخه‌سواری در سراسر ایران)) خواهان اجرای این سفر باشند، بنابراین طوری برنامه‌ریزی کنید که برای ظهر و حدود ساعت 14 در شهر گنبد بوده و به عنوان اولین بازدید (البته بدون دوچرخه)، از برج قابوس دیدن کنید.
در ادامه با خودرو از جاده فرعی به سمت پیست اسب‌دوانی و کلاله و به سمت روستای تمرقره‌قوزی حرکت کرده بر سر راه از سد تاریخی گرگان بازدید کنید. نرسیده به روستای حاجی‌قوشان بازمانده‌های دیوار تاریخی گرگان را دیده و به راه ادامه دهید. روستای حاجی‌قوشان، زادگاه شاعر بزرگ ترکمن زبان، مخدوم‌قلی فراغی است. او شاعر برجسته فولکلور ترکمن‌هاست.
به سمت روستای تمرقره‌قوزی حرکت کرده، سپس به سمت مراوه‌تپه در حدود 45 کیلومتر بعد از تمرقره‌قوزی در سمت چپ، مدرسه تاریخی دینی کریم‌ایشان را می‌بینیم و به سمت روستای تمرقره‌قوزی بازمی‌گردیم. شب را در این روستا و یا روستای یلی‌بدراق اقامت می‌کنیم. تعدادی از روستاییان خدمات اقامت شبانه به همراه وعده‌های غذایی را در ازای دریافت مبلغی در اختیارتان قرار می‌دهند.

جدید ترین آموزش ها در اینستاگرام مجله دوچرخه و طبیعت

روز دوم

روز دوم و شروع دوچرخه‌سواری از این روستا تا مقبره خالد نبی و گورستان رمزآلود، 37 کیلومتر است. سراسر مسیر، گذشتن از دشت‌های زیباست و اینجاست که ترکمن‌صحرا و دشت مه‌زده چهره خود را می‌نمایاند.
هفت کیلومتر انتهای مسیر خاکی بوده و سه کیلومتر آخر نیز سربالایی و شیب تندی دارد ولی کل مسیر از روستا تا این نقطه آسفالته است. تردّد در این مسیر در روزهای منتهی به تعطیلات بیشتر می‌شود که باید با احتیاط حرکت کرد. پس از رسیدن به آرامگاه‌های بالای کوه که یکی از آنها خالد نبی است، می‌توانید از قسمت شمالی آرامگاه‌ها با پای پیاده و به عبارتی راه مال‌رو خود را به تپه‌های مجاور رسانده و از احجام سنگی و سنگ قبرهای تاریخی و خاص بازدید کرده و از دشت‌های پایین‌دست عکاسی کنید.
مسیر طی‌شده را با دوچرخه برمی‌گردیم و شب در روستا بیتوته می‌کنیم.

روز سوم

روز سوم بعد از صرف صبحانه، مقداری از مسیر را با ماشین تا روستای مرزی اینچه‌برون طی کرده و به مرز ایران و ترکمنستان می‌رسیم. دوچرخه‌سواری را از اینجا آغاز کرده و مسیر را به سمت تالاب‌های بین‌المللی آلاگل و آلماگل ادامه می‌دهیم. اگر وقت بیشتری دارید می‌توانید با گشت‌وگذار اطراف تالاب، پرنده‌های مختلفی را نیز ببینید.
به سمت شهر آق‌قلا رکاب می‌زنیم. مزارع گندم و کلزا در دو طرف این مسیر، چشم‌نوازی می‌کنند. 20 کیلومتر مانده به شهر آق‌قلا در سمت راست، یک جاده فرعی را ادامه داده و به روستای سًقًرتپه می‌رسیم. در جنوب غربی روستا بعد از طی حدود یک کیلومتر از بین مزارع به یکی از جاذبه‌های زمین شناختی یعنی گِل‌فشان می‌رسیم.
در ادامه به سمت گمیشان رکاب می‌زنیم و کمی دورتر از حاشیه جاده، بقایای دیوار تاریخی گرگان ملقّب به دیوار سرخ نمایان می‌شود. دیوار گرگان به گفته کارشناسان، دومین دیوار بزرگ در آسیا بعد از دیوار چین و سومین در جهان است. این دیوار به طول حدود 200 کیلومتر از شرق دریای خزر در منطقه گمیشان تا کوه‌های گلیداغ در شمال کلاله ادامه دارد و به زمان پیش از ساسانیان تعلّق دارد. شب را در شهر گمیشان در خانه‌های محلی به صبح می‌رسانیم.

روز چهارم از گمیشان به سمت بندر ترکمن رکاب زده و از بازار سنتی بندر ترکمن بازدید می‌کنیم. می‌توانیم سوغاتی و روسری و لباس‌های ترکمنی را از این بازار تهیه کنیم. برنامه در اینجا به پایان می‌رسد و موقع بازگشت به سمت مبداء است.
اگر زمان بیشتری دارید، اختصاص دادن یک نیمروز برای بازدید از جزیره آشوراده می‌تواند کامل‌کننده و پایان‌دهنده زیبای سفر شما باشد.

در پایان

در پایان چند نکته را متذکّر می‌شوم:
با توجّه به خاص و سنتی بودن فرهنگ مردم در این نقطه از کشور به هنجارهای بومی و محلی پایبند بوده و احترام بگذارید.
در بازارهای سنتی و یا مکان‌هایی که خانواده‌های ترکمن حضور دارند از عکاسی کردن از بانوان حتی به صورتی که خودشان متوجّه نباشند و یا مخفیانه به شدّت پرهیز کنید.
با توجّه به شکل و تصویر خاص احجام سنگی در منطقه خالد نبی دقّت خاصی در عکاسی داشته باشید.
نوع پوشش دوچرخه‌سواری خود را مناسب انتخاب کنید و از پوشیدن لباس‌های تنگ و کوتاه بپرهیزید.